Wat zijn hormoonverstorende stoffen?

Hormoonverstorende stoffen zijn synthetische, lichaamsvreemde stoffen die werken als hormonen of de werking ervan juist blokkeren. Het gevolg is verstoring van het hormonale systeem met mogelijk schadelijke effecten op het zenuwstelsel en het immuunsysteem.

Hormoonverstorende stoffen, die nog niet verboden zijn, zijn bepaalde ftalaten (weekmakers), parabenen, gebromeerde vlamvertragers en chemicaliën zoals Bisfenol A en nonylfenol.

Hoe worden we eraan blootgesteld?

We worden dagelijks aan kleine hoeveelheden hormoonverstorende stoffen blootgesteld, o.a. via het voedsel (bespoten groente en fruit), in gezichtcrèmes, cosmetica, elektronische apparaten maar ook speelgoed, kinderkleding en zelfs babyartikelen. Stoffen als Bisfenol A en bepaalde weekmakers die in plastic zitten, komen via voedselverpakkingen (plastic en blik) in ons voedsel terecht.

Voor een groot aantal stoffen is de maximale hoeveelheid waar een gemiddeld mens aan blootgesteld mag worden vastgesteld. Echter blootstelling aan lage doses, waarvan voorheen werd aangenomen dat de veiligheidsmarges niet werden overschreden, kan ook grote schadelijke gevolgen hebben, vooral als de blootstelling plaatsvindt in de ontwikkelingsfase van het kind. Een probleem is ook dat mensen aan meerdere stoffen tegelijk worden blootgesteld en dat dit kan leiden tot nog gevaarlijker mengsels, het ‘cocktail effect’.

Wat zijn de gezondheidseffecten?

Blootstelling aan (lage doses) hormoonverstorende stoffen kan schadelijke gezondheidseffecten (mede) veroorzaken zoals bepaalde soorten kanker (teelbal-, prostaat- en borstkanker), stofwisselingsziekten, vruchtbaarheidsproblemen (verminderde zaadkwaliteit) en draagt zeer waarschijnlijk bij aan het ontstaan van obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten en verstoorde hersenontwikkeling (autisme, aandachtsstoornissen, ontwikkelingsachterstanden).

Het ongeboren kind is niet beschermd tegen een blootstelling aan hormoonverstorende stoffen. Verschillende onderzoekingen tonen aan dat hormoonverstorende stoffen en vele ander synthetische chemicaliën de placenta passeren. De ontwikkeling van het embryo en de foetus is een ingewikkeld stap-voor-stap proces dat nauw luistert. Het aantal reacties, veranderingen, groeimomenten en aanlegmomenten (het moment dat een orgaan zich begint te ontwikkelen) is enorm. Jonge kinderen en ook ongeboren kinderen zijn bijzonder kwetsbaar, zij zijn volop in ontwikkeling en (prenatale) blootstelling aan hormoonverstorende stoffen kan deze vroege ontwikkelingsprocessen verstoren en grote nadelige effecten hebben op hun latere leven. Bij jongetjes kunnen geboortegebreken ontstaan als hypospadie (uitgang urinebuis zit aan de onderkant van de eikel), niet ingedaalde teelballen of verminderde spermaproductie. Bij meisjes is vervroegde puberteit een van de mogelijke gevolgen.

Textiel

Veel geïmporteerd textiel is vervuild met nonylfenolethoxylaten (NFE). Deze stof is verboden in Europa en wordt in Aziatische landen gebruikt bij het produceren en reinigen van textiel. NFE kan uit de kleding worden gewassen. Foto’s en logo’s op textiel zijn vaak gemaakt met PVC coatings en ftalaten (weekmakers). Kledingstukken met antimicrobiële eigenschappen, zoals sportkleding, ondergoed en sokken, kunnen tributyltin (TBT) bevatten. Ftalaten en TBT worden ook vaak aangetroffen in rubberen laarzen, plastic klompen, regenbroeken en andere waterbestendige kleding. Geïmporteerde leren schoenen kunnen PCP (pentachloorfenol; toxisch en kankerverwekkend) of chromaat (kankerverwekkend en allergeen) bevatten.

• Was nieuwe kleding voor het dragen.
• Koop geen kinderkleding met PVC-deeltjes of pvc-coating, zoals ethyleen vinylacetaat.
• Kies voor kleding van biologisch katoen en natuurlijke vezels. Let op het Öko-Tex Standard 100 label.
• Gebruik geen producten (sokken, sportkleding) met antibacteriële eigenschappen.

(Baby)verzorgingsproducten

Sommige ingrediënten van cosmetische producten hebben een hormoonverstorende werking. Dit zijn o.a. UV-filters in zonnebrandmiddelen en dagcrèmes en conserveringsmiddelen (meestal parabenen) in douchegels, shampoos, crèmes, lotions en babyverzorgingsproducten. Denemarken heeft in 2011 de conserveringsmiddelen propylparabeen en butylparabeen in huidverzorgingsproducten voor baby’s en jonge kinderen (jonger dan drie jaar) verboden. Nederland en België volgen de Europese Wetgeving en stellen geen specifiekere regel omtrent het gebruik van deze parabenen in verzorgingsproducten .

• Lees de ingrediënten op het etiket. Vermijd(baby)verzorgingsproducten met propylparabenen, butylparabenen of BPA.
• Vermijd zonproducten en huidverzorgingsproducten met hormoonverstorende UV-filters benzophenone-1, benzophenone-2 , 3-benzylidene camphor en ethyl-4-aminobenzoate. Ook DEP (diethylftalaat), kunstmatige geurstofen, PEG (polyethylene glycol/polyether glycol),PEG derivaten (van PEG afgeleide stoffen)en parafinne/aardolieproducten/siliconen kun je beter vermijden gezien de mogelijk negatieve gezondheidseffecten. Zonproducten met minerale UV-filters zijn beter.
• Minder is meer. Gebruik babyverzorgingsproducten alleen als het nodig is.

Producten voor kinderen

Baby’s en peuters ontdekken hun omgeving met alle zintuigen. Via de mond en hun huid (erg doorlaatbaar) kunnen schadelijke stoffen hun lichaam binnendringen. Koop daarom babyproducten die PVC-en BPA-vrij zijn. Bisfenol A en sommige weekmakers zijn verboden in producten voor kinderen jonger dan 3 jaar. Producten geschikt voor kinderen vanaf 3 jaar kunnen echter wel een aantal van deze ftalaten bevatten. Wees ervan bewust dat jonge kinderen niet alleen kauwen op bijtringen of teddyberen, maar ook dingen die niet bestemd zijn voor kinderen.

• Koop fopspenen, zuigflessen, eetgerei en andere producten die BPA-vrij zijn.
• Plaats een wasbare stof op de bovenkant van het plastic verschoonkussen (bijv. Een handdoek of luier).

Speelgoed

Veel speelgoed bevat nog steeds veel schadelijke stoffen. Plastic poppen en speelgoed van zacht plastic kunnen schadelijke weekmakers (ftalaten) bevatten, knuffels van pluche of de vulling van knuffels kunnen schadelijke broomhoudende vlamvertragers bevatten. Helaas zijn er nog geen etiketteringsvoorschriften voor speelgoed.

• Koop stoffen poppen en knuffels van natuurlijke vezels. Let eventueel op Oeko-Tex 100 label.
• Was knuffels voor gebruik.
• Geef je baby geen speelgoed van zacht plastic dat volgens het label niet geschikt is voor kinderen onder de leeftijd van 3.
• Ruik het speelgoed voor aankoop! Koop geen speelgoed met een onaangename geur of speelgoed dat raar aanvoelt.

Voor meer informatie verwijzen we jullie naar: www.eenveilignest.nl, http://www.wecf.eu/nederland